Uluslararası Hemşireler Birliği (ICN), 2019 bildirgesinde hemşirelere büyük sorumluluklar yükleyerek şöyle diyor: Sağlık hizmetlerinin erişilebilirliğinin geliştirilmesinde, sağlıkta insan merkezli yaklaşımın etkinleştirilmesinde, etkili sağlık politikalarının planlanması ve yürütülmesinde etkili bir ses olabilirler.
T.C. 5634 sayılı kanununa 25 Nisan 2007 tarihinde yaptığı değişiklik ile HEMŞİRE ünvanını lisans düzeyinde eğitim almış bireylere verir ve ‘’kadın’’ ibaresini kaldırarak cinsiyet ayrımını sona erdirir. Böylece HEMŞİRELİK fakülte ve yüksek okullarına erkek öğrenciler de alınmaya başlanır.
Aynı kanunda, HEMŞİRELİK şöyle tanımlanır: Her ortamda bireyin ailenin ve toplumun sağlıkla ilgili hemşirelik girişimleri ile karşılanabilecek ihtiyaçlarını belirlemek ve hemşirelik tanılama süreci kapsamında belirlenen bakımı planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmek, hekim tarafından acil durumlar dışında verilen yazılı tedavileri uygulamaktır.
Kurumların ve tanımların yüklediği bu sorumluluk ve değer içinde tarihsel olarak HEMŞİRELİK nasıl evrilir?
Tarihte kadınlar bakım ve tedavi verenler olarak bakıcı, ebe, hemşire olarak adlandırılmışlardır. 18 ve 19 yy. da aydınlanma çağının gelişmeleri ile farklı yapılanmaya giden ülkelerin dünya savaşlarında uygulanan hastabakıcılık zamanla kurumsal bir kimliğe dönüşür. 1. Dünya savaşında 36 bin kadın, 2. Dünya savaşında 68 bin kadın, hemşire olarak yaraları sarmaya çalışmış olmalarına rağmen onların bu varlıkları tarih sayfalarında ya yok sayılmış ya da küçümsenmiştir. Cynthia Enloe bu durumu onların yoksul sınıflardan gelmelerine bağlar. 1854-1856 Kırım savaşın da İngiliz soylusu Florence Nightingale ve 38 kişilik ekibinin başarıları modern hemşireliğin başlangıcını oluşturur. Ve 12 Mayıs doğum günü hemşirelik haftası olarak kutlanmaya başlanır.
Ülkemizde hemşirelik meslek eğitimi ise uzun yıllar farklı uygulamalar ile değişik aşamalar kaydedip, günümüzde oldukça etkili bir düzeye kavuşmuştur.1842’de ebelik kursları ile başlayan eğitim hemşirelik liseleri ile devam eder. Orta okul mezunlarını alan meslek liseleri önce üç yıl sonra dört yılda mezun verir. Bu liselerden ergen yaşta mezun olan kızlar ülkenin her köşesindeki sağlık ocaklarında genellikle tek başlarına hem ebe, hem hekim, hem de eğitici olurlar. Sağlık alanında yaşanan herhangi bir başarıdan bahsederken ise hemşirenin adı hiç geçmez.
Hemşire Leyla Şimşek Rathke’nin araştırmasında söylendiği gibi; ‘biz insan hayatıyla birebir iç içeyiz. Ama işte karşımızdaki insanlar nedense hiçbir zaman hemşireleri pek iyi gözle görmüyorlar. Hep, her zaman böyle olmuştur. Nedendir bilmiyorum… Başka bir sağlık çalışanına bakış ile hemşireye bakış açısı farklı. Aslında biz daha çok çalışıyor ve daha yoğun oluyoruz.’ Kadın emeğinin görünmezliğinin evle sınırlı olmadığını hemşirelik mesleği ile bir kez daha gördüğümüzü ekliyor.
Hemşirelik eğitim seviyesinin fakülte düzeyine ulaştığı günümüzde HEMŞİRE; görünürlüğünü halkın gözünde çok az da olsa arttırmışken hala sağlık ekibi içinde kendi hakları konusunda karar veren olamamakta ve emeğinin karşılığını alamamaktadır. Sağlık ekibinin en kalabalık üyesi olmasına rağmen (500 bin sağlık personeli, 161.452 hemşire) yönetimde söz hakkı en son olan hatta hiç olmayan, hasta ile en çok beraber olan ekip üyesi olmasına rağmen sağlık sonuçlarındaki başarısı hiçbir zaman dillendirilmeyendir. Yaşanan sorunlarda oran hemşire aleyhine olasına rağmen görünen o değildir. 2015- 2017 döneminde 431 sağlık çalışanı intihar etmiş bunların 180’i HEMŞİREDİR, haber de neredeyse hemşirenin adı geçmez. Yine sağlık alanında yaşanan şiddet madurlarının çoğunun hemşireler olduğu tespit edilir ama adı en az geçen onlardır.
Tüm meslek üyeleri olarak gücümüzün farkına varmalı ve bu gücü sorunlarımızın çözümünde kullanmalıyız. Bu güç hem mesleğimizin hem de toplumsal gelişmemizin itici gücü olmalıdır.
SÜRDÜRÜLEBİLİR SAĞLIK HEDEFLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ BİZİM MESLEKİ HEDEF VE GÖREVİMİZDİR.
BUNU BAŞARMAMIZA ARACILIK EDECEK OLAN İSE MESLEKİ ÖRGÜTLÜLÜĞÜMÜZDÜR.
