Nazogastrik sonda, burundan veya ağızdan yutturularak mideye yerleştirilir. Sondayı uygulayabilmek için kullanılacak malzemeler hazır halde bulundurulur. Uygulamaya geçmeden önce hasta veya hasta yakınlarına işlem hakkında bilgi verilip rızası alınmalıdır. Mümkünse hasta, oturur pozisyonda değilse sırt üstü yatar pozisyonda olmalıdır.
İşlem esnasında hastanın mahremiyetine saygı gösterilmelidir.
- Eller yıkanır, eldiven giyilir.
- Nazogastrik sondanın özofagus içinde ilerletilecek uzunluğu ölçülür. Bu ölçümü yapabilmek için tüpün distal ucu hastanı burun ucundan kulak memesine oradan sternumun ksifoid çıkıntısına kadar uzatılır ve sonda üzerindeki bu nokta kalemle işretlenir. Yetişin bir insanda bu uzunluk 55–65 cm dir.
- Kusma ihtimaline karşı bilinci açıksa hastanın eline böbrek küvet verilir.
- İşem öcesinde mümkünse sedasyon ve analjezi sağlanır. Hastada öğürme refleksine karşı burun ve ağzı içine anestezik sprey uygulanabilir.
- Hastanın başı ekstansiyona getirilir.
- Her iki burun deliğinin açık olup olmadığı ışık kaynağı ile kontrol edilir.
- Sondanın ucuna su bazlı kayganlaştırıcı jel sürülür. Jel, sondanın travmaya neden olmadan kolayca ilerlemesini sağlar.
- Sonda, halka şeklinde kırılarak ucu, burun deliğinden içeri doğru ilerletilir. Sonda ilerletilirken zorlanmamalı direnç ile karşılaşılırsa hemen geri çekilmelidir. Bu durumda diğer burun deliğinden işlem tekrarlanır.
- Hastanın ağzı dil basacağı ile açılıp sondanın ucunun, orofarenkste olup olmadığı kontrol edilir.
- Sondanı ucu, orofarenkste ise hastaya başını öne eğmesi ve yutkunması söylenir. Hastanın başını öne eğmesi, trakea kapağının özofagusa açılmasını sağlar. Hastanı boğulur gibi olması öğürme veya öksüme, ses değişikliği, tüpte buğlanma görülmesi sondanın trakeaya gittiğni göterir. Bu durumda sonda hemen çekilmelidir.
- Hastanın yutkunması sırasında sonda, işaretlenen yere kadar yavaşça ilerletilir.
- Sondanın midede olduğu mide içeriğinin sondadan gelmesi ile anlaşılır. Mide içeriği gelmemişse 10 ml hava, enjektörle sondadan verilip epigastrik bölge stetoskopla dinlenerek mideye giren havanın sesi duyulmaya çalışılır. Bölece sondanın midede olup olmadığına karar verilir.
- Sonda, burun deliğine basınç yapmayacak şekilde yanağa, burun kenarına ya da burun üzerine flaster ile sabitlenir.
- Mide kanaması nedeniyle nazogastrik sonda uygulanmışa; sondanın dışta kalan ucuna plastik torba takılır. Mide içeriğinin, bu şekilde torbanın içine drenajı sağlanır.
- Zehirlenme nedeniyle mide lavajı için nazogastrik sonda uygulanmışsa; mide içeriğinden numune alınması gerekir. Bu durumda sonda takılınca gelen mide içeriğinden ya da enjektörle ilk çekilen mide içeriğinden küçük bir şişeye numune alınır. Şişenin üzerine hastanın adı, soyadı ve tarih yazılmalıdır. Doktor istemine uygun olan solüsyon, enjektör ile sondadan verilir. Verilen solüsyon miktarı, enjektörle geri çekilir. Bu şekilde mideden gelen sıvı, temiz olana kadar işleme devam edilir. Midenin bütün iç yüzeyinin yıkanabilmesi için solüsyon miktarı 500–4000 ml olmalıdır.
- Hangi amaçla takılırsa takılsın nazogastrik sonda, aynı şekilde uygulanır. Bilinci yerinde olmayan hastalar, NG tüp yerleştirilmesi sırasında veya sonrasında kusabilirler. Bu nedenle NG tüp takılmadan havayolu kontrolü sağlanmalıdır. Gerekirse trakeal entübasyon uygulanmalıdır.
- Belirlenmemiş kafa tabanı kırığı olan hastalarda sonda kafa içine yerleşebilir. Bu nedenle sondanın midede olup olmadığının kontrolü çok önemlidir.
- Baş ve omurga yaralanması olan hastalar, kafa içi kanaması ve kafa içi basıncı artmış olan hastalarda öğürme refleksi, venöz dönüşü azaltarak kafa içi venöz basıncı arttırır. Bu durumu önlemek için NG tüp uygulamasından önce topikal anestezik ve vazokonstriktör (adrenalin) ilaç uygulanması ağrı ve öğürme refleksini azaltacaktır.
- Nazogastrik sondada aspirasyon, aralıklı uygulanmalıdır. Sürekli aspirasyon uygulaması, hem sondanın mide mukozasına yapışıp tıkanmasına hem de mide mukozasının tahriş olmasına neden olur.
Nazogastrik Sondanın Çıkarılması
-
- Eller yıkanır ve eldiven giyilir.
- Hasta veya yakınlarına, yapılacak işlem ile ilgili bilgi verilir.
- Hasta, yarı oturur pozisyona getirilir.
- Sondanın sabitlenmesinde kullanılan flasterler, çıkarılır.
- Sonda, 3- 6 sn içinde yavaşça çekilir.
- Hastanın ağzı, gargara yaptırılarak temizlenir.
- Çıkarılan sonda ve eldivenler, tıbbi atık torbasına atılır.
Nazogastrik Sonda Uygulamasının Komplikasyonları
- Nazal, farengeal ve larengeal yaralanma, (epistaksis vb.)
- Trakeobronşiyal entübasyon ile pnömotoraks, hemoraji, atelektazi, aspirasyon pnömonisi,
- Özofagus, mide perforasyonu,
- Özofageal varis veya divertikül rüptürü,
- Sinüs obstrüksiyonu,
- Kafa tabanı kırıklarında intrakraniyal yerleşim vb.
