Adli Hemşirelik Hakkında Herşey

Adli Vaka Nedir?

Kasıtlı, tedbirsiz ve dikkatsiz davranış sonucu oluşan yaralanmalar, meslekte ve sanatta acemilik sonucu veya düzenleme, yönerge, emir ve yasaklara uymama sonucu meydana gelen yaralanmalar, zehirlenme vakaları ve intihar yoluyla olan tüm yaralanmalar adli vaka olarak tanımlanır. (1)

Sağlık kurumlarına gelen aile içi şiddet, cinsel saldırı, istismar, kazalar, yaralanmalar, intihar girişimleri, alkol- madde bağımlılığı, ilaç- gıda zehirlenmesi, kriminal düşükler ve malpraktis gibi adli vakalara hemşireler bakım ve tedavi hizmeti vermektedir. (1)

Bu sebeple hemşireler adli bir vakaya bakım konusunda yeterli bilgi birikimine sahip olmalıdır.

Adli Hemşirelik Nedir?

1992’de kurulan Uluslararası Adli Hemşireler Birliği (IAFN- The International Associarion of Forensic Nurses) ‘ne göre Adli Hemşirelik; ‘’Hemşirelerin almış oldukları temel eğitimlerini; şiddet, travma ve diğer suç olgularının failleri ile travma ve/veya ölüm olaylarındaki kurbanların muayenesi ve bilimsel olarak araştırılmasında adli alanda kullanmaları’’ olarak tanımlanmıştır. (2)

1995’te Amerikan Hemşireler Birliği (ANA-American Nurses Assocition) adli hemşireliği bir uzmanlık alanı olarak kabul etmiştir. (2)

Türkiye’de Adli Hemşirelik

Ülkemizde görev tanımı yapılmış, yasal olarak tanımlanmış adli hemşireler bulunmamakta ve  adli vakaların değerlendirme ve bakımı özel eğitim almamış hemşireler tarafından yapılmaktadır. (3)

Türkiye’de ilk Adli Hemşirelik Birimi, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı odeonbet bünyesinde faaliyete geçmiştir. Burada 24 Ocak 2004 ‘te ‘’I. Adli Hemşirelik Kursu’’ yapılmıştır. (2)

İlk adli hemşire olan Mira Rana Gökdoğan’ın, 1997 yılında “Adli tıp ve hemşirelik eğitimi” adlı yüksek lisans tezi, adli hemşirelik alanında yapılan ilk tez olma özelliğini taşımaktadır. (4)

Ayrıca birçok üniversitenin lisans ve yüksek lisans müfredat programında adli hemşirelik dersleri yer almaktadır. (4)

Adli Hemşirelik Aşamaları

Adli hemşirelik süreci dört aşamadan oluşmaktadır.

Bu aşamalar;

Tanılama : Adli durumun ve potansiyel mağdurların belirlenmesi,

Planlama : Adli olayların araştırılması,

Girişim : Olayla ilgili belge ve kayıtların toplanması, uygun bakımın sağlanması ve rapor yazılması,

Değerlendirme : Yapılan girişimlerin gözden geçirilmesini, içermektedir. (4)

Adli Hemşirelerin Çalışma Alanları

IAFN’ ye göre;

• Kişiler Arası Şiddet

1. Ev içi şiddet / cinsel saldırı
2. Çocuk / taşlı istismar ve ihmali
3. Fiziksel ve duygusal istismar
4. İlaç ve alkol kötüye kullanımı

• Halk Sağlığı ve Güvenliği

1. Çevre kirliliği
2. Gıda ve ilaç istismarı
3. Ölüm araştırmaları
4. Yasadışı küretaj uygulamaları
5. Epidemiyolojik çalışmalar
6. Doku / organ bağışı

• Acil / Travma Hemşireliği

1. Araç ve yaya kazaları
2. Travmatik yaralanmalar
3. İntihar girişimleri
4. İş kazaları
5. Ölümcül / ağır travma
6. Kazalar / yaralanmalar / ihmal
7. Malpraktis
8. Yöneticilik

• İnsan Hakları İhlalleri (5)

Adli Hemşireliğin Görev Alanları

1. Klinik Adli Hemşirelik
2. Cinsel Saldırı Muayenesinde Adli Hemşirelik
3. Adli Psikiyatri Uygulamalarında Adli Hemşirelik
4. Ölüm Araştırmalarında Adli Hemşirelik
5. Nezarethane ve Cezaevi ve Islahevlerinde Adli Hemşirelik
6. Pediatride Adli Hemşirelik
7. Obstetri ve Jinekolojide Adli Hemşirelik
8. Okullarda Adli Hemşirelik
9. Tecavüz Kriz Merkezlerinde Hemşirelik
10. Geriatride Adli Hemşirelik
11. Adli Hemşirelikte Bilirkişilik (4),(5)

Adli Hemşirelerin Rol ve Sorumlulukları

• Kriminal olaylarda olayın farkına varma (ev içi şiddet, çocuk istismarı gibi)
• Adli olayla ilgili öykü alma,
• Fiziksel değerlendirme yapma,
• Adli muayene yapma,
• Biyolojik ve fiziksel kanıtların toplama ve toplanan verileri koruma,
• Güvenlik zincirini sağlama,
• Mağdur ve yakınlarına destek verme
• Rehabilitasyonda görev alma,
• Adli rapor yazma,
• Hemşirelik hizmetlerinde eğitim ve danışmanlık yapma ve
• Şiddeti önleme gibi rol ve sorumlulukları bulunmaktadır. (4)

Kaynakça

• Özden D, Yıldırım N. Adli Vakaya Hemşirelerin Yaklaşımı. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2009; 73-81

• Yelken N ve diğerleri. Adli Hemşireliğin Türkiye’deki Durumu. Sted Dergisi 2004; 13(5):171-172

• Şentürk S, Büyükaslan B. Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Adli Hemşirelik Konusundaki Bilgi Ve Görüşlerinin Belirlenmesi. Bozok Tıp Dergisi 2013; 3(3).19-26

• Çilingir D, Hintistan S. Adli Hemşireliğin Kapsamı ve Yasal Boyutu. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012; 9(1):10-15